Rośliny (3L)

Rośliny to, ze względów formalnych, długi kurs z dużą ilością informacji. Przedstawiamy w nim analizę budowy, czynności życiowych, zróżnicowanie oraz znaczenie roślin pierwotnie wodnych oraz roślin telomowych. Nacisk położyliśmy na poziomy organizacji budowy i ewolucyjne adaptacje do środowiska (także te związane z przemianą pokoleń).

Kurs został podzielony na 13 lekcji. Łączny czas wykładów: 9 godzin i 18 minut (plus 80 minut na test zaliczeniowy).

Do kursu dołączyliśmy: 41 zadań maturalnych CKE (edycja – 2020/2021) w postaci pliku .pdf do wydruku oraz e-book z opracowaniem tekstowym wykładów (w postaci plików .pdf do wydruku).

Wykłady prowadzi Waldemar Lewiński. Współautorami są: Jan Prokop i Jacek Balerstet.

Lekcja 1. Rośliny pierwotnie wodne

Przedstawiamy królestwo roślin, m.in. przypominamy cechy charakterystyczne królestwa i wskazujemy, dlaczego rośliny lądowe wraz z roślinami pierwotnie wodnymi (zielenicami i kransnorostami) tworzą supergrupę Archaeplastida. Analizujemy poziomy organizacji ciała przedstawicieli Archaeplastida. Następnie charakteryzujemy budowę i czynności życiowe zielenic oraz krasnorostów. Dokładnie analizujemy przykładowy cykl rozwojowy (przemianę izomorficzną ulwy). Dokonujemy krótkiego przeglądu zielenic i krasnorostów z uwzględnieniem ich znaczenia w przyrodzie i dla człowieka.

Lekcja 2. Wyjście roślin na ląd

Przybliżamy jeden z ważniejszych procesów ewolucyjnych – wyjście roślin na ląd. Wyjaśniamy, na czym polega teoria interkalacyjna i, jako ciekawostkę, teoria homologiczna. Przedstawiamy hipotezę telomową.

Lekcja 3. Mszaki

Analizujemy budowę oraz czynności życiowe mszaków – grupy roślin lądowych o prostej budowie i dominującym gametoficie. Przedstawiamy przemianę pokoleń wątrobowców i mchów właściwych. Dokonujemy przeglądu grup mszaków z podziałem na wątrobowce, mchy i glewiki. Analizujemy znaczenie mszaków.

Lekcja 4. Rośliny naczyniowe – korzeń

Przedstawiamy organy wegetatywne i generatywne roślin naczyniowych. Analizujemy budowę morfologiczną i anatomiczną oraz modyfikacje korzenia. Pokazujemy różnicę między systemem korzeniowym palowym i wiązkowym (wyjaśniamy przy tym czym są korzenie przybyszowe). Demonstrujemy budowę morfologiczną korzenia (tzw. strefy). Analizujemy przekrój poprzeczny korzenia – budowa pierwotna na przykładzie jaskra i kosaćca oraz budowa wtórna na przykładzie marchwi (schematy i mikrofotografie).

Lekcja 5. Rośliny naczyniowe – łodyga

Analizujemy budowę morfologiczną i anatomiczną oraz modyfikacje łodygi. Demonstrujemy budowę morfologiczną łodygi (węzły i międzywęźla). Przyglądamy się stożkowi wzrostu pędu. Analizujemy przekrój poprzeczny łodygi – budowa pierwotna na przykładzie kukurydzy i dyni oraz budowa wtórna na przykładzie sosny i lnu (schematy i mikrofotografie). Wyjaśniamy też, czym są słoje przyrostów rocznych na przykładzie lipy.

Lekcja 6. Rośliny naczyniowe – liście

Analizujemy budowę morfologiczną i anatomiczną oraz modyfikacje liści. Demonstrujemy budowę morfologiczną liści (m.in. nerwacja). Analizujemy przekrój poprzeczny liścia sosny, jaśminowca i kosaćca (schematy i mikrofotografie). Wyjaśniamy też różnice w budowie liści nawodnych i podwodnych.

Lekcja 7. Paprotniki

Przedstawiamy budowę oraz czynności życiowe tzw. paprotników – grupy zarodnikowych roślin lądowych o dominującym sporoficie. Przedstawiamy przemianę pokoleń paprotników izosporycznych i heterosporycznych.

Lekcja 8. Przegląd paprotników

Dokonujemy przeglądu grup paprotników z podziałem na paprociowe, skrzypowe i widłakowe. Porównujemy paprotniki z mszakami.

Lekcja 9. W stronę nasiennych

Wskazujemy podstawowe problemy przejścia od naczyniowych zarodnikowych do zalążkowych. Analizujemy powstanie zalążków, ziaren pyłku i kwiatów.

Lekcja 10. Nagozalążkowe (nagonasienne)

Przedstawiamy budowę oraz czynności życiowe roślin nagozalążkowych (nagonasiennych) – grupy bardzo zaawansowanych roślin lądowych o skomplikowanej budowie i silnie zredukowanym gametoficie. Przedstawiamy przemianę pokoleń nagonasiennych. Następnie dokonujemy przeglądu grup roślin nagonasiennych z uwzględnieniem podziału na nagonasienne wielkolistne i nagonasienne drobnolistne. Szczególną uwagę przywiązujemy do cech specyficznych sagowców, gniotowych, miłorzębowych i szpilkowych. Porównujemy nagozalążkowe z paprotnikami.

Lekcja 11. Okrytozalążkowe (okrytonasienne)

Przedstawiamy pochodzenie słupków oraz budowę i czynności życiowe roślin okrytozalążkowych (okrytonasiennych) – grupy najbardziej zaawansowanych roślin lądowych o skomplikowanej budowie i jeszcze silniej zredukowanym gametoficie. Przedstawiamy budowę kwiatu, kwiatostanów (z przykładami) i przemianę pokoleń okrytonasiennych. Wyjaśniamy, czym jest owoc i pokazujemy kilka przykładów owoców oraz owocostanów.

Lekcja 12. Przegląd okrytozalążkowych

Dokonujemy przeglądu grup roślin okrytonasiennych z wyjaśnieniem podziału na dwuliścienne i jednoliścienne. Omawiamy znaczenie roślin okrytozalążkowych w przyrodzie i dla człowieka. Porównujemy okrytozalążkowe z nagozalążkowymi.

Lekcja 13. Zaliczenie

Test zaliczeniowy: 40 pytań. Czas na rozwiązanie: 80 minut (edycja – jesień 2020).

Dwa zestawy fiszek elektronicznych.

Informacje techniczne!

1. Aby korzystać z materiałów kursów, należy mieć stały dostęp do Internetu (nie ma: możliwości pobrania lekcji wideo na własne urządzenie ani zgody na ich kopiowanie).
2. Materiały w postaci plików pdf można pobrać i wydrukować (na swoje prywatne potrzeby!).
3. Dostęp jest aktywny dokładnie rok (365 dni) od momentu zakupu (nie jest zaokrąglany do pełnego dnia).
4. Licencja dla jednego użytkownika do użytku domowego!
5. Z materiałów można korzystać na komputerze lub smartfonie/tablecie. Jednocześnie można być zalogowanym tylko na jednym urządzeniu.