chemiosmoza
chemiosmoza – proces biochemiczny polegający na przemieszczaniu protonów przez błony białkowo-lipidowe z wytworzeniem ATP. Mechanizm można sprowadzić do zamiany energii zmagazynowanej w formie gradientu jonów wodorowych (gradientu elektrochemicznego) w poprzek błony, na energię wiązań kowalencyjnych w ATP.
Większość syntezy ATP w komórce eukariotycznej odbywa się na powierzchni grzebieni mitochondrialnych. W błony te wbudowana jest syntaza ATP, która wykorzystuje energię gradientu elektrochemicznego.
Model chemiosmotyczny (teoria chemiosmotyczna) tłumaczy pracę syntazy ATP wykorzystaniem energii różnicy stężenia protonów wodorowych (gradientu elektrochemicznego) związanej z transportem elektronów przez błony biologiczne. Model tłumaczy fosforylację oksydacyjną oraz fotofosforylację u wszystkich organizmów tlenowych.
Uwaga: termin wprowadzony przez Petera Mitchella, stąd teoria chemiosmotyczna Mitchella.