enzym
enzym – w organizmach makrocząsteczka działająca jak katalizator przyspieszający osiągnięcie stanu równowagi reakcji. Czynnik chemiczny, który zwiększa szybkość danej reakcji, lecz sam nie jest w niej zużywany. W komórkach większość enzymów to białka (złożone albo proste), ale są także rybozymy.
Uwaga: są wytwarzane w żywych komórkach (stąd określenie – biokatalizatory), ale mogą działać także pozakomórkowo).
Kurs: Metabolizm (2.1.) (3-letnie liceum)
Kurs: Metabolizm (2.1.) (4-letnie liceum)
Klasy enzymów (zapoznaj się, ale nie wkuwaj):
- Oksydoreduktazy (EC 1) – przenoszą ładunki (elektrony i jony dodatnie, np. kationy wodorowe) z cząsteczki substratu na cząsteczkę akceptora (dehydrogenazy, oksydazy).
- Transferazy (EC 2) – przenoszą grupy funkcyjne (np. aminową, fosforanową) z cząsteczki jednego substratu na cząsteczkę innego (odpowiednio: transaminazy, kinazy).
- Hydrolazy (EC 3) – katalizują rozpad substratu pod wpływem wody (hydroliza). Zachodzi rozczepienie wiązań C-O, C-N i innych.
- Liazy (EC 4) – powodują rozpad substratu bez hydrolizy (bez udziału wody). Zachodzi rozszczepienie wiązań C-O, C-N, C-C i innych.
- Izomerazy (EC 5) – zmieniają wzajemne położenie grup chemicznych bez rozkładu szkieletu związku (następują strukturalne zmiany w obrębie cząsteczki, ale ogólnie nie zmienia się skład atomów). Reakcje są odwracalne.
- Ligazy (syntetazy) (EC 6) – powodują syntezę (połączenie) różnych cząsteczek. Wiązania chemiczne powstają przy udziale energii z hydrolizy ATP.