lizosomy
lizosomy – organelle komórkowe mające postać niewielkich pęcherzyków o średnicy ok. 0,5 μm (0,1–1 μm) otoczonych pojedynczą błoną liporoteinową. Zawierają kwaśne enzymy hydrolityczne rozkładające białka, kwasy nukleinowe, węglowodany i tłuszcze. pH wnętrza ma wartość ok. 5 – optymalną dla występujących w nim enzymów. Lizosomy umożliwiają bezpieczne trawienie wewnątrzkomórkowe wchłoniętych substancji (udział w endocytozach) albo własnych zużytych organelli, np. mitochondriów (udział w autofagii). Są wytwarzane przez odpączkowanie z błon aparatu Golgiego jako lizosomy pierwotne i po połączeniu z endosomami stają się lizosomami wtórnymi.
Ważne! Zgodnie z naukową konwencją termin lizosom jest stosowany w odniesieniu do komórek zwierząt i protistów zwierzęcych, natomiast dla komórek roślin, grzybów i protistów roślinnych stosuje się termin wakuola. Badania wykazały jednak, że wakuole mogą mieć bardzo zróżnicowany skład i pełnić także funkcje podobne do funkcji lizosomów. Niektóre zawierają bowiem enzymy hydrolityczne i komórki mające ścianę mogą wykorzystywać je w autofagii (9.3. Lizosomy od 6:38). Nazwano je wakuolami litycznymi. W związku z tym w części źródeł naukowych autorzy silnie argumentują, że wakuola lityczna = lizosom. My wychodzimy z założenia, że lepiej stosować się do zaleceń samego odkrywcy lizosomów, który uważał, że ich inherentną cechą jest “wyposażenie” enzymatyczne umożliwiające udział w fagocytozie. Dołóżmy do tego fakt, że wakuole lityczne nie są identyczne z lizosomami oraz, że nie uczestniczą w egzocytozach. Stąd w naszych materiałach (podobnie jest w podręczniku) pojawiają się informacje, że w komórkach roślin, grzybów i protistów roślinnych nie ma lizosomów. Warto jednak na wszelki wypadek pamiętać, że termin naukowy lizosom wzbudza duże kontrowersje.
Kurs: Cytologia (9.3.) (3-letnie liceum)
Kurs: Cytologia (9.3.) (4-letnie liceum)